Τι προβλέπει ο μηχανισμός εξομάλυνσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων, στον οποίο αναφέρθηκε ο εξ απορρήτων του Ερντογάν, Ιμπραήμ Καλίν. Οι συζητήσεις για επέκταση του μορατόριουμ στο Αιγαίο μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου.
Του ΠΑΝΑΓΗ ΓΑΛΙΑΤΣΑΤΟΥ – ΠΗΓΗ: Realnews
Τις τελευταίες εβδομάδες, ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, ένα νέο τοπίο διαμορφώνεται στο Αιγαίο και στην ανατολική Μεσόγειο. Από την τουρκική πλευρά έχουν σταματήσει εντελώς οι προκλήσεις, οι παραβιάσεις και οι υπερπτήσεις. Μετά από 20 χρόνια, ένας Έλληνας υπουργός Άμυνας, ο Νίκος Παναγιωτόπουλος, επισκέφθηκε ξανά την Τουρκία και συζήτησε με τον Τούρκο ομόλογό του την επέκταση του μορατόριουμ των στρατιωτικών ασκήσεων στο Αιγαίο κατά έναν μήνα.
Και ο εξ απορρήτων του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, Ιμπραήμ Καλίν, έκανε λόγο στις αρχές της εβδομάδας για «μηχανισμό εξομάλυνσης» των σχέσεων με την Ελλάδα, που, όπως ισχυρίστηκε, λειτουργεί ήδη πριν από τους σεισμούς. Τα περί «μηχανισμού», με την κυριολεκτική έννοια του όρου, δεν επιβεβαιώνονται από το υπουργείο Εξωτερικών και την κυβέρνηση. Παραδέχονται ωστόσο ότι υπάρχει μια ακολουθία κινήσεων καλής θέλησης εκατέρωθεν, κυρίως μετά τους σεισμούς. Διπλωματικές πηγές εκτιμούν πως ο Καλίν εννοεί την ανοιχτή γραμμή που έχει με τη διπλωματική σύμβουλο του πρωθυπουργού Αννα-Μαρία Μπούρα μετά τη συνάντησή τους στο Βερολίνο, καθώς και την πρόταση των έξι σημείων που κατέθεσε εκεί, στην οποία αναφέρθηκε μετά τους σεισμούς ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Πάντως, για την Ιστορία, αυτός ο δίαυλος άνοιξε με ελληνική πρωτοβουλία και γερμανική διαμεσολάβηση τον Δεκέμβριο του 2022, μετά από σχετικό αίτημα του Κυριάκου Μητσοτάκη στον Γερμανό καγκελάριο Ολαφ Σολτς. Εως τότε δεν υπήρχε καμία επικοινωνία ανάμεσα σε Αγκυρα και Αθήνα, μετά το «Μητσοτάκης γιοκ» του Ερντογάν.
Η στάση της ελληνικής πλευράς στους σεισμούς λειτούργησε καταλυτικά υπέρ ενός νέου γύρου ελληνοτουρκικής προσέγγισης, με διπλωματικές πηγές να λένε πως την εκτίμησε ο Ερντογάν, που λειτουργεί πολλές φορές παρορμητικά, και προσάρμοσε την τακτική του. Οπως επεσήμανε και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας στον ΣΚΑΪ, υπάρχει «πλήρης αλλαγή απέναντι στην Ελλάδα μιας σειράς παραμέτρων. Οπως είναι η ρητορική, όπως είναι οι παραβιάσεις, είτε στον αέρα είτε στη θάλασσα, ή οι υπερπτήσεις. Ολους αυτούς τους μήνες, όχι απλώς η Τουρκία δεν παραβιάζει τον ελληνικό εναέριο χώρο ή τα ελληνικά χωρικά ύδατα, αλλά δεν έχει καν πτητική δραστηριότητα στο Αιγαίο».
Στο υπουργείο Εξωτερικών θεωρούν ότι υπάρχει μια σαφής επιλογή από την κορυφή της τουρκικής ηγεσίας, που αποτελεί μια χειρονομία απέναντι στην Ελλάδα, επειδή συνιστά το προαπαιτούμενο που είχε θέσει η χώρα μας για να εξομαλύνει τις σχέσεις με την Τουρκία και να συζητήσει την ελληνοτουρκική διαφορά μαζί της. Σε αυτή την τουρκική χειρονομία, η Ελλάδα ανταποκρίνεται με διάφορους τρόπους. Με την επανάληψη των συζητήσεων για τα θέματα της θετικής ατζέντας και των διμερών οικονομικών σχέσεων. Με την επίσκεψη του αρμόδιου υφυπουργού Κώστα Φραγκογιάννη στην Αγκυρα. Με τη συνεχή επικοινωνία των υπουργών Εξωτερικών. Και με την αποδοχή της πρόσκλησης του Χουλουσί Ακάρ από τον Ν. Παναγιωτόπουλο (και τον υπουργό Μετανάστευσης Νότη Μηταράκη) να επισκεφθούν τις σεισμόπληκτες περιοχές.
Στη συνάντηση Παναγιωτόπουλου – Ακάρ στις σεισμόπληκτες περιοχές συζητήθηκαν περαιτέρω βήματα, με κυριότερο την επέκταση του μορατόριουμ των στρατιωτικών ασκήσεων που προβλέπει το μνημόνιο Παπούλια – Γιλμάζ τους μήνες της τουριστικής αιχμής (Ιούνιο έως Αύγουστο και αρχές Σεπτεμβρίου) κατά έναν μήνα, κάτι που σημαίνει πως το μορατόριουμ (που τα τελευταία χρόνια δεν είχε τηρηθεί διόλου από την Αγκυρα) θα επεκταθεί έως τις αρχές Οκτωβρίου. Η πρόταση ήταν ελληνική και ο Ακάρ ανταποκρίθηκε θετικά. Συζητήθηκαν επίσης η δυνατότητα ενίσχυσης της συνεργασίας των δύο πλευρών σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών και ο γενικότερος περιορισμός των στρατιωτικών ασκήσεων, ενώ συμφωνήθηκε, μετά τις εκλογές και αναλόγως του αποτελέσματος, να ξεκινήσει και πάλι ο διάλογος για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
Οι εκλογές σε Ελλάδα και Τουρκία αποτελούν τον άγνωστο X για το πώς θα συνεχιστεί η διαδικασία εξομάλυνσης στο μέλλον, καθώς υπάρχει αβεβαιότητα και ως προς το ποια κυβέρνηση θα προκύψει από τις εκλογές, αλλά και ως προς τις προθέσεις της. Αυτός είναι ο λόγος που η επανεκκίνηση των δύο πάγιων θεσμικών διαδικασιών ελληνοτουρκικού διαλόγου, των διερευνητικών επαφών και της συζήτησης για τα ΜΟΕ, έχει παραπεμφθεί για μετά τις εκλογές. Στην Αθήνα, πάντως, υπάρχει προβληματισμός, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τις διερευνητικές επαφές (αν θα πρέπει να συνεχιστούν με την υφιστάμενη μορφή τους). Οχι τυχαία, μάλιστα, ο υπουργός Εξωτερικών Ν. Δένδιας δήλωσε σε πρόσφατη ραδιοφωνική του συνέντευξη πως έχει μια απολύτως σαφή εικόνα για το τι πρέπει να γίνει μετά τις εκλογές στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, την οποία θα εισηγηθεί στον πρωθυπουργό την επομένη των εκλογών. Και, αναφερόμενος στις διερευνητικές επαφές, που έχουν ξεκινήσει από το 2001, παρατήρησε πως «όταν κάτι με μια συγκεκριμένη προσέγγιση δεν έχει καταλήξει σε επιτυχές αποτέλεσμα για δεκαετίες, είναι μάλλον αφελές να πιστεύεις ότι, εάν συνεχίσεις ακριβώς το ίδιο πράγμα, θα αλλάξει το αποτέλεσμα». Προανήγγειλε έτσι μια νέα πρωτοβουλία της ελληνικής πλευράς σε διαφορετική βάση για να προχωρήσει ο ελληνοτουρκικός διάλογος, αν το αποτέλεσμα των εκλογών συνεχίσει να ευνοεί το κλίμα επαναπροσέγγισης ανάμεσα στις δύο χώρες.
