Ο ΚΑΠΕΤΑΝ ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΗΡΑΚΛΕΙΤΣΑ
-Μικρέ θα πάμε να αγναντέψουνε την θάλασσα σήμερα ;
- Πάμε παππού Στέργιο…ήταν η καθιερωμένη απογευματινή μας βόλτα που κατέληγε σε ένα παγκάκι στο γραφικό λιμανάκι της..
Ο παππούς Στέργιος με το χαρακτηριστικό Μουστακάκι του που δεν αποχωρίστηκε ποτέ…ξερακιανός και μελαμψός γνωστή φυσιογνωμία σ’ όλους τους ντόπιους
-μικρέ ξέρεις ότι και η παλαιά Ηρακλειτσα είχε θάλασσα;
-Ήταν όμορφη;
-παρά πολύ απάντησε και το βλέμμα άρχισε να ταξιδεύει στο απέραντο γαλάζιο της θάλασσας…
Ο παππούς Στέργιος γεννήθηκε στην παλαιά ηρακλειτσα της ανατολικής Θράκης…περάσε τα πρώτα χρόνια της ζωής του εκεί αλλά μετά τον πρόλαβαν τα γεγονότα του 1922…τότε που και οι μικροί μεγάλωσαν απότομα τότε που έπαψαν τα χαμόγελα και χρειάστηκε να περάσουν χρόνια ώστε να επανέλθουν ….
-Ευλογημένος τόπος παιδάκι μου συνέχισε…αλλά και εμείς προκομμένοι…ο πατέρας μου ήταν ψαράς..η θάλασσα των γανοχώρων είχε άφθονο πλούτο τοσο σε μεγάλα όσο και μικρά ψάρια…πιο παλιά είχαν και αμπέλια, μια ποικιλία σταφυλιών που τα έλεγαν καρλαχανάδες που έκαναν εξαιρετικό μαύρο κρασί και το έστελναν στην Γαλλία…κάποια στιγμή σταμάτησε όμως όλο αυτό και ξερίζωσαν όλα τα κλήματα και έβαλαν μωρεόδεντρα για την διατροφή του μεταξοσκώληκα…τότε έγιναν και πολλά εργοστάσια επεξεργασίας κουκουλιών σε όλη την περιοχή και υπήρχε ένα μεγάλο στην Ηρακλειίτσα που το είχαν τα αδέρφια Πασχαλίδη…εμείς είχαμε και κάποιες ελιές και παράγαμε λάδι…άλλοι πάλι δούλευαν στα κεραμιδαριά τα οποία βγάζανε τούβλο,τρυπητό τούβλο και κεραμίδια…γι αυτό σου λέω παιδάκι μου…ευλογημένος τόπος …
Εγώ σχολείο πήγα εκεί τα πρώτα χρόνια συνέχισε ..…όταν ήμασταν πέντε χρόνων πηγαίναμε στο αλφαβητάριο το οποίο ήταν μια τάξη πριν ξεκινήσουμε την πρώτη…Σ αυτήν είχαν κάτι αλφαβητάρια που μάθαιναν όλα τα γράμματα την αλφαβήτα ,μετά τα σύμφωνα και τα φωνήεντα και αφού τα μαθαίναμε τότε πηγαίναμε στην πρώτη…για τετράδια χρησιμοποιούσαμε μια κόλλα χαρτί την διπλώναμε και την ράβανε…την γραφή την μαθαίναμε σε θρανία που είχαν άμμο επάνω και προσπαθούμε να γράψουμε πάνω σε αυτήν…επίσης μαθαίναμε το Πιστεύω και διάφορες προσευχές και ύμνους από την πρώτη τάξη…οι δάσκαλοι ήταν πολύ αυστηροί αλλά μαθαίναμε πολλά πράγματα…τα βιβλία μας τα αγόραζε η Εκκλησία και τους δασκάλους τους πλήρωνε η Δημογεροντία του χωριού…Η Δημογεροντία ήταν η διοίκηση του τόπου…αυτή η εξουσία είχε δοθεί το 1800 από τον Σουλτάνο…Ο αρχηγός της Δημογεροντίας λεγόταν Δήμαρχος ή Μουχτάρης..κάθε χρόνο κατήρτιζε τους κοινοτικούς προϋπολογισμούς και ασκούσε την εποπτεία των κοινοτικών κτημάτων και του Φιλόπτωχου ταμείου…όποια διαφορά υπήρχε μεταξύ των κατοίκων πήγαιναν στου Δημογέροντες…στο χωριό υπήρχε και ένα βιβλίο το οποίο το φυλούσαν στην εκκλησία στο οποίο έγραφαν όλες τις αγορές,πωλήσεις, διαθήκες, προικοσύμφωνα το οποίο αναγνώριζαν και τα οθωμανικά δικαστήρια…αυτό βιβλίο παιδάκι μου το φέραμε όταν έγινε ο ξεριζωμός αλλά χάθηκε ….
Το σχολείο μας ήταν κάπως καινούργιο ….το παλαιό είχε γκρεμιστεί με τον σεισμό που είχε γινει το 1912…ξημέρωνε …26 προς 27 Ιουλίου..φοβερός σεισμός…7,6 ρίχτερ και κράτησε 16 δευτερόλεπτα….ηταν αρκετά να γκρεμιστεί όλο σχεδόν το χωριό..και νεκρούς είχαμε..37 και τραυματίες 200….ευτυχως μας βοήθησαν αμέσως ειδικά οι δικοί μας….οι Ηρακλειτσιανοί που εμέναν στην Πόλη αλλά και στο εξωτερικό σε συνεργασία με το οικουμενικό πατριαρχείο αμέσως έστειλαν τρόφιμα , ρουχισμό και ξύλα για την ανοικοδόμηση των κατοικιών καθώς και κάποια αλλά είδη πρώτης ανάγκης…
-Ποτέ φύγατε από το χωριό τον ρώτησα….;
Τότε ήταν που άρχισε το βλέμμα του να σκοτεινιάζει…η φωνή του να τρέμει…
Δυό φορές φύγαμε παιδί μου όχι μια…η πρώτη ήταν κατά την διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων και του Ά Παγκόσμιου πολέμου..εμείς φύγαμε το 1915…με τούρκικα καράβια μας μετέφεραν στη Νικομηδεία και μετά μας έβαλαν στο τρένο..αφού περάσαμε την Προύσα μετά από 100 χιλιόμετρα μας άφησαν σε έναν σταθμό…περπατήσαμε καμία ώρα και τότε φτάσαμε στη Λευκή της Νίκαιας ..πεινάει ..πολύ πείνα..φτώχεια..όλα τα υπάρχοντα μας τα αφήσαμε πίσω…..Όσο μπορούσε μας βοηθούσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Γυρίσαμε ξανά το 1919 στο χωριό μας..Τίποτα δεν βρήκαμε όρθιο ..όλα κατεστραμμένα …διαλυμένα ..πάνω από τα μισά σπιτι ήταν μη κατοικήσιμα , τα χωράφια μας σχεδόν όλα έγιναν άγονα και τα ζεύγη των βοών έλαχιστα..πάλι όμως ήταν δίπλα μας το Οικουμενικό Πατριαρχείο …σιγά σιγά με την βοήθεια των εκλεγμένων δημογερόντων αρχίσαμε να ανακάμπτουμε …δεν προλαμβάναμε όμως παιδί μου…ήρθε εκείνος ο μαύρος Οκτώβριος του 1922 …ήρθαν στην Ηρακλείτσα δυο πλοία που τα είχε επίταξη η Ελληνική κυβέρνηση..ένα ήταν μεγάλο και είχε το όνομα «Πολικός» και το άλλο το πιο μικρό έπαιρνε τα ζωντανά μας…άλογα ,γαϊδούρια και αγελάδες..εμείς πήραμε όσα ρούχα μπορούσαμε και λίγα τρόφιμα…δεν μας άφηναν να πάρουμε και πολλά γιατί το καράβι δεν μπορούσε να σηκώσει και πολύ βάρος..ακόμα θυμάμαι τη θλίψη και τα δάκρυα στα μάτια τους…..τα αφήσαμε όλα…τη ζωή μας τα σπίτια μας την περιουσία μας τους τάφους των δικών μας…τι να μαζέψουμε;τι χωράει σε ένα μπαούλο ;τίποτα…όμως δεν αφήσαμε τα ιερά μας ….την κάρα του Αγίου Χαραλαμπους, τον Άι Γιώργη τον Εσταυρωμένο τος εικόνες μας τα Ευαγγελία μας…τα δισκοπότηρα μας…την Παναγία μας την πήρανε να την φυλάξουν οι ιβηριτες μοναχοί και μας την επέστρεψαν το 1932…τουλάχιστον αυτά τα σώσαμε και δεν τα αφήσανε στα
μεμετια…
Στην Ηρακλειτσα είχαμε πολλές εκκλησίες..της Παναγίας, του Αγίου Γεωργίου η οποία ήταν πολύ παλαιά , της Αγίας Παρασκευής και η Μόνη του Αγίου Χαραλαμπους όπου εκεί υπήρχε και φυλασσόταν τμήμα της κάρας του Αγίου…υπήρχε και η Μόνη των Μακαββαιων , γυναικεία ήταν, είχαμε και το Αγίασμα της Αγίας Σολομονής προστάτιδα της ευτεκνίας το οποίο βρισκόταν σε μικρή απόσταση από το χωριό αλλά σε μαγευτική θέση…εκεί υπήρχε και ένα μικρό κιόσκι ..έρχονταν ζευγάρια που δεν μπορούσαν να τεκνοποιήσουν από όλην την επικράτεια και την Πόλη και έμειναν εκεί τα
βραδιά
-παππούλη και ποτέ ήρθατε στη Νέα Ηρακλειτσα…
-αργήσαμε παιδί μου…τα καράβια μας ξεφόρτωσαν στην Καβάλα..εκεί μας έβαλαν σε μια καπναποθήκη που λεγόταν Μάγερ και ήταν Αμερικάνικη…είχε δυο πατώματα…μια επιτροπή καθόριζε τα μέτρα που πρέπει να πάρει κάθε οικογένεια ανάλογα με τα μέλη…όλοι στοιβαχτήκαμε εκεί…κακουχίες πολλές…όσοι ήρθαν άρρωστοι δεν άντεχαν και δε λίγες μέρες πέθαναν..εκεί να δεις πείνα…το ψωμί ελάχιστο..το ίδιο και το νερό…μετά ήρθαν οι αρρώστιες….
Μια επιτροπή από κατοίκους έψαχναν να βρουν ένα μέρος να πάμε να μείνουμε εκεί…ανακάλυψαν αυτόν τον τόπο που είμαστε …έλεγαν του θυμίζει σε πολλά το χωριό το παλαιό…εμείς ήρθαμε τον Μάιο του 1924…θυμάμαι ήταν ένα μέρος εντελώς ακατοίκητο….σαν μην είχε πατήσει άνθρωπος ποτέ…λιλυκοι ,τσακάλια και αλεπούδες τριγυρνούσαν μόνο…προσπαθούσαμε μέρα με την μέρα να σταθούμε στα πόδια μας να κάνουμε το βιό μας…δύσκολα και εδώ τα πρωτιά χρόνια…μετά ήρθε και ελονοσία ….πολλα κουνούπια λόγω του κλίματος….και όμως τα καταφέραμε παιδί μου…παλέψαμε όμως…και παλέψαμε πολύ…τίποτα δεν βρήκε η δικιά μας γενιά έτοιμα…εύχομαι να μην τα περάσετε όλα αυτά ξανά…δυο ξεριζωμοί και δυο πόλεμοι….
-πότε παππού θα με πας στην παλαιά Ηρακλείτσα….
-θα σε πάω να δεις το σπιτι μας…ακόμα εκεί στέκεται…δεν το πείραξαν οι Τούρκοι…
Δυστυχώς όμως ο παππούς Στέργιος ήταν πολύ μεγάλος και εγώ πολύ μικρός οπότε ο χρόνος μας χώρισε και δεν καταφέραμε ποτέ να κάνουμε αυτό ταξίδι στην παλαιά Ηρακλείτσα να μου δείξει το σπίτι μας…
Το κείμενο αυτό αφιερώνεται σε όλους τους προγόνους μας που πέρασαν όλα αυτά τα δεινά…ένα ευχαριστώ είναι λίγο γι αυτά που μας παρέδωσαν…
Χρόνια πολλά …100 χρόνια Νέα Ηρακλείτσα
Θανάσης Παπαδόπουλος
