Σε κλίμα συγκίνησης, άρχισαν, το απόγευμα της Τρίτης 28 Φεβρουαρίου 2023, οι εξαήμερες εκδηλώσεις Μνήμης και Τιμής, που οργάνωσε ο Δήμος Καβάλας με την Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας-Θράκης, το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο και το Europe Direct Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, με τίτλο: “Η εξόντωση των Εβραίων της ΑΜΘ- 80 χρόνια από το ολοκαύτωμα στην Τρεμπλίνκα”.
Στην αίθουσα εκθέσεων της Μεγάλης Λέσχης εγκαινιάστηκαν δύο εκθέσεις Φωτογραφιών: «Χώροι μνήμης, τόποι μαρτυρίου», του υποψήφιου διδάκτορα Αρχιτεκτονικής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, Νίκου Κοσμίδη, και «Ιστορία, Μνήμη, Ολοκαύτωμα», του Χαράλαμπου Αϊτσίδη.
ΟΜΙΛΙΕΣ
Στον χαιρετισμό του, ο Δήμαρχος Καβάλας, Θόδωρος Μουριάδης, αφιέρωσε τον πρόλογό του στον δήμαρχο Ιωαννιτών, Μωυσή Ελισάφ, που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή, λέγοντας ότι «θα βρίσκεται πάντα ανάμεσά μας, νοερός συνδρομητής στον αγώνα για να μην χαθεί η συλλογική μνήμη της φρίκης του ναζισμού και για να απαλειφθούν από την κοινωνία ακραίες αντιλήψεις και φαιδρά σενάρια συνωμοσιολογίας».
Υπενθύμισε πως «πέρασαν 80 χρόνια από την ημέρα που οι φασίστες κατακτητές της χώρας μας οδήγησαν 1484 συμπολίτες στον θάνατο μόνο και μόνο επειδή ήταν Εβραίοι. Το παγκόσμιο ματωβαμένο βιβλίο του φρικτού εγκλήματος του Ολοκαυτώματος έχει και μια σελίδα με τα ονόματα των 1484 Καβαλιωτών κάθε ηλικίας. Χρέος μας είναι αυτό το βιβλίο, όσο πόνο κι αν περιέχει, να το διατηρούμε ορθάνοιχτο, ώστε οι νεότερες γενιές να μαθαίνουν για τα δεινά του πολέμου, να οξύνουν την κρίση τους για τις πολιτικές και κοινωνικές οντότητες που ακολουθούν
και να αντιμάχονται δυναμικά όσους ανιστόρητους επιδιώκουν να φέρουν ξανά στο προσκήνιο τις ναζιστικές ιδέες».
Εξέφρασε την άποψη ότι «η Τοπική Αυτοδιοίκηση οφείλει να βοηθά στη διατήρηση της μνήμης», αιτιολογώντας τις προσπάθειες του Δήμου Καβάλας για τη δημιουργία ενός Δικτύου Πόλεων στην Περιφέρεια ΑΜ-Θ, οι οποίες είχαν εβραϊκές κοινότητες που χάθηκαν στον όλεθρο των στρατοπέδων συγκέντρωσης. Όπως είπε, «η ανταπόκριση των δημάρχων ήταν άμεση και, πλέον, στο πλαίσιο των φετινών εκδηλώσεων μνήμης, την ημέρα που γέμισαν οι Βούλγαροι τα καμιόνια με Καβαλιώτες Εβραίους, στις 4 Μαρτίου, θα υπογράψουμε το Πρωτόκολλο για τη δημιουργία αυτού του Δικτύου».
Και κατέληξε, υπογραμμίζοντας πως «τελικά, η “Τελική Λύση”, η εξόντωση των Εβραίων δεν επετεύχθη, ο ναζισμός δεν νίκησε και οι σημερινές απάνθρωπες παραφυάδες του βρίσκουν σθεναρή αντίσταση, παρά το γεγονός ότι μερικές φορές, καταφέρνουν να λερώσουν με αίμα κι άλλες σελίδες της Ιστορίας. Ευτυχώς, στην Ελλάδα, τουλάχιστον οι αρχηγοί τους ζουν σήμερα σε κελιά φυλακών, όμως αυτοί που τους στηρίζουν θα πρέπει να μάθουν επειγόντως Ιστορία. Κι όλοι εμείς είμαστε υπεύθυνοι για τη δημιουργία δημοκρατικών αναχωμάτων που δεν θα επιτρέπουν την εκκόλαψη αυγών του φιδιού».
Ο εκπρόσωπος της Εβραϊκής Κοινότητας Καβάλας, συγγραφέας Ιωσήφ Μεβοράχ αναφέρθηκε στο περιεχόμενο των σπάνιων φωτογραφιών της έκθεσης από την εβραϊκή κοινότητα της Καβάλας, που θα επισκεφθούν μαθητές «οι οποίοι θα προβληματιστούν και θα μπολιαστούν από την ιδέα της Δημοκρατίας, την καταπολέμηση της ξενοφοβίας, του ρατσισμού και του αντισημιτισμού». Επαίνεσε τον διευθυντής του Μουσείου της Τρεμπλίνκα, Εντουαρτ Κοπόβκα, για την προσπάθειά του να βρεθούν και να τιμηθούν 835 καθολικοί Πολωνοί που διέσωσαν Εβραίους στις περιοχές γύρω από τα στρατόπεδα, όπου θανατώθηκαν συνολικά 8.300.000 Εβραίοι. Επισήμανε, τέλος, την Αντισημιτική προπαγάνδα που επικράτησε στην Πολωνία μετά τον πόλεμο και στιγμάτισε το κυβερνών εθνικιστικό κόμμα της χώρας για το γεγονός ότι το 2019 αποφάνθηκε ότι «οποιαδήποτε έρευνα, σχετική με τη συμμετοχή των Πολωνών στη σφαγή των Εβραίων, αποτελεί ατίμωση της χώρας και διώκεται ποινικά! Το 2020 με νόμο απαγορεύεται η δικαίωση των Πολωνών Εβραίων, που έφυγαν το 1968 να διεκδικήσουν τα σπίτια τους. Κι αυτά συμβαίνουν σήμερα, σε μια χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που όλοι οι πολίτες θέλουμε να έχουμε ίσα δικαιώματα. Είναι απαράδεκτο σήμερα, ένας στους δύο Πολωνούς να θεωρεί πως ό,τι άσχημο συμβαίνει στη χώρα του φταίνε οι ελάχιστοι Εβραίοι».
Ο δόκτωρ Έντουαρτ Κοπόβκα και ο επιστημονικός σύμβουλος του Μουσείου της Τρεμπλίνκα, κ. Μαλιζέφσκι, μετέφεραν στο ακροατήριο με λόγο, εικόνα και βίντεο τα όσα συνέβησαν στην κατεχόμενη Πολωνία πριν από 80 χρόνια, το ιστορικό της κατασκευής του στρατοπέδου της Τρεμπλίνκα, που «δεν ήταν στρατόπεδο συγκέντρωσης, αλλά στρατόπεδο άμεσης εξολόθρευσης όλων όσων μεταφέρονταν σ’ αυτό. Περιέγραψαν τη διαδρομή θανάτου των εκατοντάδων χιλιάδων Εβραίων από την χώρα του και την υπόλοιπη Ευρώπη, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στο τελευταίο ταξίδι των Εβραίων από την περιοχή της Αν. Μακεδονίας και Θράκης. Γνωστοποίησαν την έναρξη συνεργασίας του Μουσείου με το υπό δημιουργία Δίκτυο Πόλεων κατά του Αντισημιτισμού και προσκάλεσαν τον Δήμαρχο Καβάλας να επισκεφθεί το Μουσείο. Τόνισαν, δε, ότι η μνήμη των θυμάτων μάς καλεί σε πράξεις αντίστασης της σύγχρονης κρίσης, «διότι η μνήμη δεν είναι μόνον η μνημόνευση και η διατήρηση πληροφοριών, αλλά ο τρόπος διαμόρφωσης του μέλλοντος για την Ειρήνη, τον σεβασμό στην ετερότητα και την αξία της ανθρώπινης ζωής».
Ο αντιπεριφερειάρχης Αρχέλαος Γρανάς συνεχάρει τους δημάρχους που αποφάσισαν τη δημιουργία του Δικτύου κατά του Αντισημιτισμού «ώστε όλοι να γίνουμε κοινωνοί του εγκλήματος, να μην ξεχάσουμε και να μην επιτρέψουμε να ξανασυμβεί».
Ο διευθυντής του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, Ανδρέας Ματζάκος, αναφέρθηκε στις δράσεις του Ιδρύματος και στις εκδηλώσεις μνήμης που διοργανώνονται παράλληλα στην Ξάνθη για τα θύματα του Ολοκαυτώματος.
Ο εκπρόσωπος του Europe Direct, Δημήτρης Σπιτσέρης, μίλησε για τη «μελανότερη σελίδα της ευρωπαϊκής ιστορίας», τονίζοντας ότι «είναι χρέος μας η διατήρηση της μνήμης, για να μην υπάρξει ποτέ ξανά βιομηχανική εξόντωση ανθρώπων».
Την βραδιά κόσμησε η δόκτωρ Σούση Γκρας, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Μπαρ Ιλάν του Τελ Αβίβ, απαγγέλοντας ποιήματα του Εβραίου επιζήσαντα Γιουδά Χαϊμ Περαχιά, παρουσία συγγενών του ποιητή.
Παραβρέθηκαν και χαιρέτισε ο βουλευτης Καβάλας, Μακάριος Λαζαρίδης.
