Η Voria.gr «καλάρει» δίχτυα για την αλίευση ενός εκ των δημοφιλέστερων εδεσμάτων της καλοκαιρινής ελληνικής ψαροταβέρνας
«Καλησπέρα, καλώς ήρθες!». Ο χαμογελαστός Χαμούντα, παρατσούκλι που βγαίνει από το Μοχάμεντ, με καλωσορίζει στον «Κωνσταντή 4», ένα παραδοσιακό καΐκι γρι γρι που αυτήν την περίοδο εδρεύει στη Νέα Πέραμο Καβάλας.
Η αποπνικτική ζέστη του Ιουλίου με την άπνοια είναι μια λαμπρή ευκαιρία για καλή ψαριά. «Αυτήν την περίοδο μας κάνει καλοσύνες στο Θρακικό, κάτι που είναι σπάνιο», μου είχε πει στο τηλέφωνο ο Δημήτρης Παγώνης, αλιέας, ιδιοκτήτης του «Κωνσταντή» και χρόνια επαγγελματίας του κλάδου.
Το Θρακικό Πέλαγος, με τεράστια ιχθυαποθέματα γαύρου, του πρωταγωνιστή στις ψαροταβέρνες και τα ουζερί της χώρας το καλοκαίρι, αλιεύεται κατά κύριο λόγο τον Ιούλιο και τον Αύγουστο στον Βορρά της χώρας, εφοδιάζοντας την Αθήνα, τα νησιά και κάθε γωνιά της χώρας. Η συγκεκριμένη θάλασσα άλλωστε είναι γενναιόδωρη, γιατί ξέρει να προφυλάσσεται για να διατηρούνται τα ιχθυαποθέματα.
«Δεν θα βγει το καΐκι στα τέσσερα μποφόρ για ψάρεμα στο Θρακικό, η θάλασσα ξέρει να προστατεύεται από μόνη της» λέει ο καπετάν Δημήτρης, τσεκάροντας τις τελευταίες λεπτομέρειες πριν ο Κωνσταντής λύσει για να φύγει με προορισμό ανοιχτά της Ιερισσού και του Αγίου Όρους, τον μεγαλύτερο ψαρότοπο του γαύρου αυτήν την περίοδο.
Τα γρι γρι ψαρεύουν άλλωστε δύο είδη αυτήν την περίοδο, γαύρο και σαρδέλα, που όμως βρίσκεται σε πιο ρηχά νερά. Ο Κωνσταντής απόψε θα «καλάρει», θα ρίξει δηλαδή δίχτυα σε βαθιά νερά ώστε να γυρίσει με μια καλή ψαριά γαύρου τα ξημερώματα στο λιμάνι της Περάμου.
Λίγα λεπτά μετά τις επτά το απόγευμα ο Κωνσταντής αφήνει το λιμάνι και ξεκινά για τον προορισμό του. Στο πηδάλιο, ο 16χρονος… Κωνσταντής, γιος του Δημήτρη Παγώνη και δίπλα του ο συνονόματος 17χρονος ξάδελφός του.
Κουμαντάρει με ευκολία το σκαρί του πατέρα του, σαν παιχνίδι. Ανταλλάσσει ακατανόητους ναυτικούς όρους στα δικά μου αφτιά με τον ξάδερφό του. «Από τα 12 είμαι στο καΐκι. Τα καλοκαίρια τα περνάω εδώ. Είναι σαν να κάνω σεζόν», μου λέει κοιτώντας τη θάλασσα. Μια δουλειά δύσκολη για έναν 16χρονο που θα μπορούσε να λιώνει το καλοκαίρι στο God of War ή σε κάποια παραλία με τους κολλητούς του.
Αν και 16 ετών ο Κωνσταντής οδηγεί το καΐκι με εμπειρία ενήλικα
«Το αγαπώ αυτό που κάνω. Είναι οικογενειακή παράδοση», μου λέει με χαμόγελο. Ο παππούς του Κωνσταντής συνέχισε την παράδοση από τη Σμύρνη όπου ήρθαν πρόσφυγες οι γονείς του και από τη Νέα Κρήνη, στη Θεσσαλονίκη, έχτισε από την αρχή αυτό που είχε γκρεμιστεί το ’22 στην άλλη όχθη του Αιγαίου. Ο μικρός Κωνσταντής, τρίτη γενιά πια, με τα χέρια του γεμάτα σιγουριά συνεχίζει να καθοδηγεί το σκάφος.
Τα… ρομποτάκια και το καλάρισμα
Τα καΐκια γρι γρι είναι ένα σύγχρονο αλιευτικό εργαλείο, με ελάχιστες ομοιότητες με τα καΐκια του παρελθόντος. Η χρήση της τεχνολογίας είναι πια απαραίτητος συνοδοιπόρος στη σύγχρονη αλιεία. Το κόκπιτ του καϊκιού θυμίζει κανονικό πλοίο. Ραντάρ, διάφορα όργανα, ηλεκτρονικό πηδάλιο και φυσικά ραντάρ εντοπισμού ιχθυαποθεμάτων.
Ο Δημήτρης, ιδιοκτήτης πέντε σκαφών, χαρακτηρίζει το γρι γρι «ένα πάρα πολύ καλό εργαλείο, οικολογικό. Είναι το μόνο εργαλείο που βγάζει αυτά που θέλει μόνο, χωρίς να κάνει καμία καταστροφή. Αλιεύει τον αφρό». Αυτή την περίοδο τα περισσότερα σκάφη αλιεύουν στο Θρακικό πέλαγος. «Πάμε όπου πάνε τα κοπάδια», μου λέει χαρακτηριστικά.
Ο βορειοελλαδίτικος γαύρος το καλοκαίρι ταξιδεύει αφού αλιευθεί σε Αθήνα, νησιά και όπου υπάρχουν ανάγκες
Από Μάρτιο μέχρι Μάιο η αλιευτική σεζόν ξεκινά στον Θερμαϊκό και στη συνέχεια τη σκυτάλη παίρνει το Θρακικό πέλαγος, με κύριο πεδίο δράσης τη θαλάσσια περιοχή ανοιχτά του κόλπου της Ιερισσού. Το ηλιοβασίλεμα στα ανοιχτά, που, όπως με ενημέρωσε ο Κωνσταντής, «έχει παίξει πολύ στο Instagram», δίνει τη θέση του στη νύχτα. Πλησιάζουμε στον ψαρότοπο και εκεί είναι η στιγμή που οι Αιγύπτιοι αλιεργάτες θα αφήσουν στη θάλασσα τα «ρομποτάκια», τους επιπλέοντες φανούς δηλαδή που με το φως τους συγκεντρώνουν τα ψάρια.
Τα ρομποτάκια, οι επιπλέοντες φανοί πέφτουν στη θάλασσα όταν το σκάφος φτάσει στον ψαρότοπο
Το ραντάρ εντοπίζει όλο και περισσότερα ιχθυαποθέματα και από κιτρινοπράσινο χρώμα γίνεται σταδιακά κιτρινοκόκκινο, που σημαίνει ότι οι ποσότητες αυξάνονται. Το σκάφος σταματά και επικρατεί πλέον ησυχία. «Αυτή είναι η πιο κρίσιμη στιγμή, πρέπει να βρούμε τα ψάρια και να τα συγκεντρώσουμε», εξηγεί ο Δημήτρης Παγώνης. Στο κατάστρωμα είναι η ώρα της χαλάρωσης για το πλήρωμα εν όψει της δύσκολης συνέχειας.
Η συνδρομή της τεχνολογίας είναι καταλυτική στη σύγχρονη αλιεία. Το ραντάρ εντοπίζει γρήγορα τα ιχθυαποθέματα
Λίγες ώρες αργότερα, αφού έχουμε περάσει τα μεσάνυχτα, το σκάφος θα «καλάρει», θα ρίξει δηλαδή τα δίχτυα του για να δημιουργήσει έναν κύκλο. Το άγχος του Δημήτρη μήπως δεν πάει κάτι καλά είναι εμφανές. «Κάθε βράδυ είμαι έτσι», μου λέει χαρακτηριστικά.
Και δεν έχει άδικο. Μια άτυχη στιγμή, ένα παραγάδι με ξιφόδιχτα, μια ζημιά στα δίχτυα ή ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς ενδέχεται να οδηγήσει το σκάφος να γυρίσει άπραγο, που είναι και ο εφιάλτης τού κάθε αλιέα.
Αν και η αγωνία είναι στα κόκκινα, η ψαριά πάει καλά. Σιγά σιγά οι αλιεργάτες μαζεύουν τα δίχτυα, ο κύκλος μικραίνει και σαν σακούλα μαζεύουν την ψαριά. Με μεθοδικές κινήσεις στα άγρια χαράματα, οι ακούραστοι εργάτες από τα ψαροχώρια των εκβολών του Νείλου τραβούν τα δίχτυα. Μια δουλειά επίπονη που όμως πρέπει να γίνει.
«Είναι όλοι τους εξαιρετικοί χαρακτήρες, δουλεύω μαζί τους περίπου 30 χρόνια», λέει ο Δημήτρης.
Τα φώτα ανάβουν, ο θρυμματισμένος πάγος έχει μπει στα μεγάλα δοχεία όπου θα καταλήξει η ψαριά. Το δίχτυ έχει ανεβεί και αρχίζει η συλλογή των ψαριών. Η ικανοποίηση είναι έκδηλη. Αλιεύτηκαν περίπου τέσσερις τόνοι, κάτι που έγινε και με τη βοήθεια του καιρού.
Από εκεί και πέρα το καΐκι θυμίζει μελίσσι, αφού πρέπει να γίνει άμεσα η συσκευασία των ψαριών στα κουτιά από φελιζόλ μαζί με τον πάγο. Ο γαύρος είναι ένα ιδιαίτερα ευπαθές προϊόν και όλα πρέπει να γίνουν αυτοματοποιημένα.
Με την αλίευση του γαύρου ακολουθεί αγώνας δρόμου ώστε το ψάρι να μπει στον πάγο και να συσκευαστεί. Πρόκειται για ένα ευπαθές προϊόν
Οι Τούρκοι και το ενεργειακό
Η συγκεκριμένα νύχτα ήταν εξαιρετικά καλή. Δεν είναι όμως πάντα έτσι. Τα άγχη, δε, που πέρασαν και περνούν οι αλιείς είναι αρκετά. Ένα από αυτά ο ανταγωνισμός από την Τουρκία. Σύμφωνα με τον Δημήτρη Παγώνη «έχουν διπλάσιες ποσότητες σκαφών, μεγαλύτερα δίχτυα.
Αποτέλεσμα είναι εμείς να προστατεύουμε τη θάλασσα ακολουθώντας τους κανονισμούς της ΕΕ και τα τουρκικά αλιευτικά να σκοτώνουν τα ιχθυαποθέματα», τα οποία παρεμπιπτόντως είναι σε εξαιρετικές ποσότητες, όπως μου λέει, για τον γαύρο και τη σαρδέλα.
Ο Δημήτρης Παγώνης συνεχίζει την οικογενειακή παράδοση στην αλιεία γαύρου και σαρδέλας
Έτερος βραχνάς είναι φυσικά το ενεργειακό. Το πετρέλαιο που πήρε πέρυσι την ανιούσα οδήγησε τους αλιείς σε μεγάλη απώλεια εσόδων. Φέτος «έχει ισορροπήσει κάπως το πράγμα» όπως λέει ο Δημήτρης, αλλά η άνοδος των τιμών σε φελιζόλ, δίχτυα, πάγο και άλλα παρελκόμενα, παρατείνει τη δύσκολη κατάσταση.
Τέλος, όπως συμβαίνει και στον υπόλοιπο πρωτογενή τομέα, υπάρχει και εδώ έλλειψη χεριών. «Ο Έλληνας έχει πάψει προ πολλού να μπαίνει στη θάλασσα. Στην αλιεία απασχολούνται ως επί το πλείστον Αιγύπτιοι. Ωστόσο δεν εγκρίνεται η διαδικασία ώστε να έρθουν καινούργιοι αλιεργάτες παρά μόνον αυτοί που είχαμε ήδη και έτσι υπάρχει μια έλλειψη», τονίζει ο Δημήτρης Παγώνης.
Οι Αιγύπτιοι αλιεργάτες είναι η πλέον αξιόπιστη λύση για την αλιεία στα γρι γρι
Ο Κωνσταντής έχει πάρει πια τον δρόμο της επιστροφής. Ο Χαμούντα που καθ’ ‘ολη τη διαδικασία βρισκόταν στο βαρκάκι με το οποίο γίνεται το άναμμα και το σβήσιμο τον φανών έχει επιστρέψει με το τέλος της ψαριάς στο σκάφος και έτρεξε κατευθείαν στο μαγερειό του.
Τηγάνι και σαγανάκι μπαίνουν στη φωτιά. Ενώ απομένει 1,5 ώρα για να δέσουμε στην Πέραμο, σερβίρεται ως είθισται γαύρος τηγανητός και αχνιστός με σαλάτα και ψωμί. «Βασιλιάς να είσαι, τόσο φρέσκο γαύρο δεν μπορείς να φας», μου λέει ο Δημήτρης πριν ξεκινήσουμε το μεταμεσονύκτιο δείπνο μας.
Ο Αιγύπτιος καραβομάγειρας έκανε το θαύμα του. Οι απλές τεχνικές του αποδεικνύονται εξαιρετικές. «Δεν με έβγαλες μια φωτογραφία όσο ήμουν στη βάρκα» μου λέει ο Χαμούντα με ένα μικρό παράπονο, ενώ ο Κωνσταντής ετοιμαζόταν να δέσει τα ξημερώματα στην Πέραμο. Του είπα όμως ότι θα διορθώσω την παρασπονδία μου αρχίζοντας και τελειώνοντας το κείμενο με αναφορά στην αφεντιά του…
Πηγή: www.voria.gr
