Με μια αναθηματική πλάκα, που τοποθετήθηκε στον δημοτικό κήπο, αριστερά του μνημείου ηρώων, ο Δήμος Καβάλας τίμησε τη μνήμη του Αμερικανού μεθοδιστή πάστορα, Έιζα Τζένινγκς, για όσα έπραξε τις ημέρες που ακολούθησαν την Μικρασιατική Καταστροφή, από τον Σεπτέμβρη του 1922, σώζοντας 300.000 ανθρώπους από τη φλεγόμενη Σμύρνη.
Η αναθηματική πλάκα είναι προσφορά του Πανελληνίου Συνδέσμου Βιομηχανιών Μεταποίησης και Εμπορίας Καπνού (ΠΑ.ΣΥ.ΒΙ.ΜΕ.Κ.), και τα αποκαλυπτήριά της έγιναν το απόγευμα της Παρασκευής 26 Μαΐου 2023, σε κλίμα συγκίνησης και παρουσία εκπροσώπων των τοπικών προσφυγικών σωματείων, από τον Δήμαρχο Καβάλας, Θόδωρο Μουριάδη, και τον Πρόεδρο του Συνδέσμου, Νίκο Αλλαμανή.
ΕΚΔΗΛΩΣΗ – ΟΜΙΛΙΕΣ
Των αποκαλυπτηρίων, προηγήθηκε εκδήλωση στην Μεγάλη Λέσχη, κατά την οποία μίλησαν οι κύριοι Μουριάδης και Αλλαμανής, και το στέλεχος του ΠΑ.ΣΥ.ΒΙ.ΜΕ.Κ., εμπνευστής και ενεργός συμμέτοχος στην κατασκευή και τοποθέτηση του μνημείου, Μιχάλης Σαχσαμάνογλου.
ΘΟΔΩΡΟΣ ΜΟΥΡΙΑΔΗΣ: Στον χαιρετισμό του, ο Δήμαρχος Καβάλας είπε ότι «η προσφυγούπολη Καβάλα συνεχίζει τις εκδηλώσεις μνήμης για τα 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών, στις οποίες πρωταγωνιστεί με διάφορους τρόπους ο Δήμος Καβάλας.
Σήμερα, μαζί με τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Βιομηχανιών Μεταποίησης και Εμπορίας Καπνού, κληθήκαμε να τιμήσουμε στην Καβάλα, τη Μέκκα του Καπνού, έναν άνθρωπο που κατάφερε να κάνει όσα κι ένας πολύπειρος διπλωμάτης, να βρει τρόπους, να πείσει εχθρούς και φίλους, και με τις δυναμικές ενέργειές του να σώσει 300.000 πρόσφυγες από τη φωτιά της Σμύρνης και το μαχαίρι των Οθωμανών. Μάλιστα, άλλοι μιλούν για 500.000 ψυχές, μεγαλώνοντας κι άλλο το κατόρθωμα.
Ο πάστορας Έιζα Τζένινγκς αποτελεί μοναδικό παράδειγμα αλτρουισμού και αλληλεγγύης και γι’ αυτόν τον λόγο αποφασίσαμε το όνομά του να κοσμεί στους αιώνες το ηρώο της πόλης της Καβάλας. Έτσι θα δοθεί μια ξεχωριστή ευκαιρία στους πάσης φύσεως δασκάλους να φέρουν τους μαθητές τους μπροστά στην αναθηματική πλάκα και με αφορμή τον βίο του πάστορα Έιζα Τζένινγκς, να τους μιλήσουν για τους χιλιάδες προγόνους που έφτασαν πρόσφυγες σε τούτον τον τόπο και τον μπόλιασαν με τα ιδανικά, το φιλότιμο και την αγάπη τους για τον συνάνθρωπο.
Η Καβάλα έγινε μια από τις σημαντικότερες νέες πατρίδες των προσφύγων της ανταλλαγής κι αυτό διότι από τους καπνούς της καταστροφής της Σμύρνης και των άλλων πατρογονικών τόπων των Ελλήνων, οι πρόσφυγες βρήκαν δουλειές χάρη στην καλλιέργεια και την επεξεργασία του φυτού που είχε το ίδιο όνομα: τον καπνό.
Πέρασαν κι όλας εκατό χρόνια από τον Σεπτέμβρη του 1922, που, την ώρα που ο πολιτισμένος κόσμος εθελοτυφλούσε για να μην παραβιάσει την ουδετερότητα, ο Έιζα Τζένινγκς έσωσε 300 με 500.000 ανθρώπους, που θα είχαν προστεθεί στα εκατομμύρια των Χριστιανών που έσφαξαν οι Τούρκοι.
Πέρασαν κι όλας εκατό χρόνια, αλλά ποτέ δεν είναι αργά για να πούμε ως απόγονοι εκείνων των προσφύγων ένα μεγάλο ευχαριστώ σε έναν μεγάλο ανθρωπιστή».
Ο Δήμαρχος ευχαρίστησε τα στελέχη του ΠΑ.ΣΥ.ΒΙ.ΜΕ.Κ., «που βοήθησαν να χαράξουμε άλλη μια σελίδα της παγκόσμιας ιστορίας του ελληνισμού στην Καβάλα» και γνωστοποίησε ότι βρίσκεται σε τελικό στάδιο η σημαντική Μουσιολογική Μελέτη για το Μουσείο Καπνού, η οποία χρηματοδοτείται από τον Σύνδεσμο.
ΝΙΚΟΣ ΑΛΛΑΜΑΝΗΣ: Ο Πρόεδρος του ΠΑ.ΣΥ.ΒΙ.ΜΕ.Κ. μίλησε για τον Τζένινγκς αποκαλώντας τον «αφανή ήρωα, που μόλις πρόσφατα έγινε ευρύτερα γνωστός». Συνέδεσε την ιστορία της προσφυγιάς με αυτήν του καπνού, υπογραμμίζοντας ότι «καπνός και Καβάλα είναι λέξεις άρρηκτα δεμένες». Έκανε μια σύντομη αναδρομή στα όσα έφεραν ευημερία και στην Καβάλα εξαιτίας της καπνεργασίας, φτάνοντας στη σημερινή εποχή, που οι παγκόσμιες ανακατατάξεις επέφεραν δραματική μείωση της παραγωγής, με αποτέλεσμα να απομείνουν ελάχιστες βιομηχανίες στην Ελλάδα. Όπως είπε, ως συνέχεια των οργανώσεων των καπνοβιομηχανιών, το ΠΑ.ΣΥ.ΒΙ.ΜΕ.Κ, αποφάσισε την πώληση των σημαντικών ακινήτων που κατείχαν οι οργανώσεις και τα χρήματα να διατεθούν κυρίως σε κοινωφελείς και φιλανθρωπικούς σκοπούς και ένα μικρότερο μέρος σε μελέτες και συναφείς δραστηριότητες με σκοπό την ανάδειξη της ιστορίας του καπνού και την καταγραφή του κοινωνικού και οικονομικού αποτυπώματος της καλλιέργειας και της μεταποίησής του, καθώς και της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς που αφήνει πίσω του. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, όπως είπε, είναι και η δωρεά ολόκληρου του αρχείου των 75 ετών ζωής της Καπνεμπορικής Ομοσπονδίας στο Μουσείο Καπνού, καθώς και η Μελέτη εγκατάστασης του Μουσείου στην Δημοτική Καπναποθήκη στην πλατεία Καπνεργάτη, κόστους 60.000 ευρώ, «για να αποκτήσει η Καβάλα ένα σύγχρονο Μουσείο για την ιστορία και τους ανθρώπους του καπνού που καθόρισαν τη φυσιογνωμία της πόλης για σχεδόν 2 αιώνες».
ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΑΧΣΑΜΑΝΟΓΛΟΥ: Το στέλεχος του ΠΑ.ΣΥ.ΒΙ.ΜΕ.Κ., έκανε εκτενέστατη και λεπτομερή περιγραφή του ρόλου του Έιζα Τζένινγκς εξιστορώντας, φανερά συγκινημένος, τα όσα συνέβησαν τον Σεπτέμβρη του 1922 στην φλεγόμενη Σμύρνη, καθώς και τις αντιδράσεις τόσο των ελληνικών και συμμαχικών δυνάμεων, όσο και των τουρκικών στις παρεμβάσεις του πάστορα. «Ένας άνθρωπος, που δεν προοριζόταν να παίξει κάποιον ρόλο στην ιστορία, έσωσε, με μια ηρωική πράξη, εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες, Αρμένιους και Εβραίους. Αποδεικνύεται ότι οι περιστάσεις κάνουν τους ήρωες και ότι, σύμφωνα με μια παλιά αρμένικη έκφραση, που χρησιμοποιήθηκε γι’ αυτόν, “μέσα στην καρδιά του κάθε ανθρώπου κοιμάται πάντα ένα λιοντάρι”». (Σημειώνεται ότι η εν λόγω φράση είναι χαραγμένη στην αναθηματική πλάκα).
Ο κ. Σαχσαμάνογλου ζήτησε από τον Δήμο, ως ύστατο φόρο τιμής, να δώσει το όνομα του Έιζα Τζένινγκς σε οδό της πόλης, προτείνοντας την ανώνυμη οδό που βρίσκεται απέναντι από το 12ο Δημοτικό Σχολείο και συνδέει τις οδούς Βενιζέλου και Ερυθρού Σταυρού.
Τέλος, ανέφερε το μνημείο τοποθετήθηκε σε τέτοια θέση, ώστε η πρόσοψή του να είναι παράλληλη με αυτήν του Ελληνικού Προξενείου στη Σμύρνη, που βρίσκεται στην προκυμαία, ένα από τα ελάχιστα κτήρια που σώθηκαν, «σε έναν αέναο διάλογο του τιμώμενου με την πόλη που υπηρέτησε».
Ευχαρίστησε, δε, την Πρόεδρο και Διευθύνοντα Σύμβουλο της Τεχνικής Εταιρείας «Θεόφιλος Σκορδαλός ΑΤΕ», Κ. Καράμπελα «για την δωρεάν προσφορά όλων των απαιτούμενων εργασιών θεμελίωσης του μνημείου», όπως και τον Τοπογράφο Μηχανικό, Αλ. Ανδρεάδη, «για την ορθή τοποθέτηση του μνημείου».
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ κ. ΣΤΕΦΑΝΟΣ
Ο Μητροπολίτης Φ.Ν.Θ. χαρακτήρισε «ανθρώπινο θαύμα αυτό που συνέβη εκείνες τις δύσκολες στιγμές», μίλησε για τον Τζένινγκς λέγοντας πως κατάφερε το ακατόρθωτο εμπνεόμενος από αγάπη για τους ανθρώπους και από την πίστη για τον Θεό. Τόνισε πως «ήταν γίγαντας ανθρωπιάς, αγάπης και αυτοθυσίας», δήλωσε πως «περιποιεί ιδιαίτερη τιμή στον Δήμο και όσους ενίσχυσαν την εκδήλωση», διότι, όπως επισήμανε δείχνουν μεγάλο σεβασμό στον άνθρωπο αυτό, που αποτελεί μοναδικό πρότυπο. Υπογράμμισε πως το μνημείο θα είναι «σημείο αναφοράς και συνάντησης της ιστορίας, της πίστης στον Χριστό και της ανθρωπιάς».
ΤΑΙΝΙΑ
Μετά τις ομιλίες προβλήθηκε ασπρόμαυρη ταινία μικρού μήκους, στην οποία γίνεται αναφορά στον βίο και τη δράση του Έιζα Τζένινγκς.
ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΑ
Υπό τους ήχους των Εθνικών Ύμνων των ΗΠΑ και της Ελλάδας, ο Δήμαρχος Καβάλας, Θόδωρος Μουριάδης, και ο Πρόεδρος της ΠΑ.ΣΥ.ΒΙ.ΜΕ.Κ., Νίκος Αλλαμανής, αποκάλυψαν την αναθηματική πλάκα, που ήταν καλυμμένη από τις σημαίες των δύο χωρών.
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την έκφραση ευχαριστιών και ευγνωμοσύνης προς το πρόσωπο του Τζένινγκς από τους εκπροσώπους των προσφυγικών σωματείων, Σοφία Τσίγκου (Πρόεδρος Συλλόγου Μικρασιατών), Μιχάλη Τσουλφίδη (Πρόεδρος Λέσχης Ποντίων), Νίκο Τσουμπάκη (Πρόεδρος Θρακικής Εστίας), Καπλάνη Ιωσηφίδη (Πρόεδρος Κέντρου Καππαδοκικών Μελετών) και Σοφία Χατζηκωνσταντίνου (στέλεχος του Συλλόγου Προυσαλιωτών).
ΣΥΝΤΟΜΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΙΖΑ ΤΖΕΝΙΝΓΚΣ 1877-1933
Ο Asa Kent Jennings ήταν Αμερικανός μεθοδιστής πάστορας. Παρά τα προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε από πολύ νέος, καθώς στα 28 του χρόνια προσβλήθηκε από μια σπανιότατη νόσο, που του άφησε μόνιμα σωματικά προβλήματα, υπήρξε δραστήριος άνθρωπος με πολλαπλή κοινωνική δράση.
Η κορυφαία ανθρωπιστική πράξη του ήταν η διάσωση 300.000 προσφύγων από τη Σμύρνη, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Ο Τζένινγκς, με αποκλειστικά δικές του πρωτοβουλίες, πέτυχε να ηγηθεί μιας τεράστιας προσπάθειας διάσωσης αμάχων, ερχόμενος μάλιστα -χωρίς την παραμικρή διπλωματική εμπειρία- σε επαφή και συνομιλία με τον ίδιο τον Κεμάλ Ατατούρκ και αποσπώντας του την άδεια να οργανώσει τη διάσωση των μη μουσουλμανικών πληθυσμών της Σμύρνης. Ο Κεμάλ του έδωσε 11 μέρες διορία να σώσει όποιους προλάβει. Ο Τζένινγκς πλήρωσε ο ίδιος ναύλο σε ξένα πλοία για να αναλάβουν να μεταφέρουν πρόσφυγες σε ασφάλεια. Σε κάποια τέτοια μεταφορά προς τη Μυτιλήνη είδε εκεί τον ελληνικό πολεμικό στόλο με 25 πλοία αγκυροβολημένο. Θέλοντας να μεσολαβήσει για την χρήση του πολεμικού στόλου στην οργάνωση της εκκένωσης της Σμύρνης συνάντησε τη δυσθυμία του ελληνικού κράτους, το οποίο αρχικά δέχτηκε να αποστείλει 6 σκάφη και στην πράξη έστειλε μόνο ένα, το θωρηκτό «Κιλκίς» με πλοίαρχο τον Ι. Ε. Θεοφανίδη. Μόνο αφού ο Τζένινγκς ουσιαστικά εκβίασε τον ίδιο τον πρωθυπουργό Νικόλαο Τριανταφυλλάκο, απειλώντας πως θα καταγγείλει διεθνώς την ελληνική κυβέρνηση για εγκληματική αδράνεια και ευθύνη για την επιφαινόμενη απώλεια αμέτρητων ζωών, δόθηκε η εντολή παρέμβασης του πολεμικού ναυτικού υπό την επίβλεψη του αμερικανικού στόλου της περιοχής και έσπευσαν τα 25 πλοία προς βοήθεια. Αυτό το γεγονός του χάρισε τον άτυπο τίτλο του «ναυάρχου» του ελληνικού στόλου (των 25 πλοίων). Για το επίτευγμά του αυτό τιμήθηκε με τις κορυφαίες διακρίσεις του Ελληνικού Κράτους, το Σταυρό του Τάγματος του Σωτήρος και το Μετάλλιο Στρατιωτικής Αξίας.
