«Να παραδειγματίζεστε από το παρελθόν, να ζείτε το παρόν και να στοχεύετε στο μέλλον…αυτό θέλω να θυμάστε από μενα!» Και στη συνέχεια πήρε μια κιμωλία και έγραψε στον πίνακα ένα μεγάλο Α κι ένα Ω. Το άλφα και το ωμέγα της ζωής του, η αρχή και το τέλος της, βρίσκονταν στο ρήμα ΑΓΑΠΩ. «Να το θυμάστε και αυτό από μένα και να το ακολουθήσετε κι εσείς…»

Αυτός ήταν ο Νικόλαος Μιχαλόπουλος, ο Θεολόγος και Λυκειάρχης μας, ημών των μαθητών του 3ου Λυκείου Καβάλας και αποφοίτων της χρονιάς 1993-94 και πολλών άλλων γενεών μαθητών πριν και μετά από μας.
Δεν ήμασταν και οι πιο εύκολοι μαθητές για διευθυντή σχολείου, εδώ που τα λέμε. Έβραζε το αίμα μας, οι κλασικοί έφηβοι-επαναστάτες χωρίς αιτία, αντιδραστικοί και απείθαρχοι ως συνήθως. Οι μικρές και μεγάλες ατασθαλίες μας, τα κρούσματα της «μαγκιάς» μας δεν έλειπαν ποτέ…Αυτά και πολλά περισσότερα που δεν είναι ώρα να γράψουμε, αλλά όλοι τα θυμόμαστε σαν να μην πέρασε μια μέρα.

Εκείνος, όμως, έκανε πράξη αυτό που μας έλεγε…Αγαπούσε…Αγαπούσε και υπέμενε…Αγαπούσε και μας άκουγε…Αγαπούσε, αλλά και δρούσε…Δεν μας άφηνε στη μοίρα μας, αλλά δεν μας χαριζόταν κιόλας…Δεν ήταν ευθυνόφοβος, όπως πολλοί συνάδελφοί του. Πόσο δύσκολο ήταν να θέσει κανείς τα σωστά όρια, να διαπαδαγωγήσει, τη στιγμή που ήξερε ότι ελάχιστοι από εμάς θα το εκτιμούσαμε εγκαίρως και θα το δείχναμε…Όσοι βρέθηκαν στη θέση του, μπορούν να καταλάβουν πόσο δύσκολο είναι να κρατάς τις ισορροπίες με τους εφήβους.

Όταν αποβαλλόμασταν από την τάξη, ο ίδιος μας έφερνε ξανά μέσα στην αίθουσα για να «μη χάσουμε το μάθημα» και ας είχαμε πάρει απουσία. Δεν άντεχε να μας βλέπει να στεκόμαστε μόνοι μας στην αυλή. Η παραμικρή ένδειξη μεταμέλειας από μέρους μας, ήταν αρκετή για να τον κάνει να συγχωρέσει, να ανακαλέσει κάθε ποινή και να ξεχάσει τα πάντα…
Ήρθε η ώρα της πενθήμερης εκδρομής της Γ’ Λυκείου. «Δεν θέλω να υπάρξει μαθητής που δεν θα μπορέσει να έρθει για οικονομικούς λόγους», είπε. Το είπε και το έκανε πράξη. Ποτέ δεν μάθαμε πώς ακριβώς…

Μια εκδρομή που στάθηκε και πάλι αφορμή για να τον βάλουμε σε μπελάδες με τις «ανοησίες» μας. Όμως, ο διευθυντής μας είχε την τέχνη «να ξεχνά» τα πάντα, να ξεχνά και να αγαπά. Τόσο απλά.
Συχνά, ακόμα και σήμερα, ακούμε τους γονείς να λέμε «όταν θα γίνεις γονιός, θα με καταλάβεις». Στην περίπτωσή του ισχύει το ότι «τώρα που γίναμε γονείς και έχουμε παιδιά στην εφηβεία, καταλάβαμε πόσο δύσκολο ήταν αυτό που έκανε, πόσο αντίθετο ακόμα και στην ίδια του την εποχή, την εποχή που η ασυδοσία είχε αρχίσει μόλις να εκκολάπτεται σε όλες τις τάξεις της εκπαίδευσης.

Το έγραψε πολύ ωραία μια εξαίρετη συγγραφέας της εποχής μας, η Καρολίνα Μέρμηγκα
«Μεγαλώσαμε μια γενιά (τουλάχιστον) κακομαθημένων, αγνών και ανόθευτων δικαιωματιστών. Απείθαρχων, μπερδεμένων, αμόρφωτων (αν και με διπλώματα), παιδιών• Μια γενιά τόσο προστατευμένη, χαϊδεμένη και παράλληλα κακοποιημένη, που το τοπίο της το ζωγραφίσαμε θολό με μαρκαδόρους ανεξίτηλους. Εμείς ορίσαμε ότι δεν θα μπορέσουν να το καθαρίσουν ποτέ, γιατί δεν τους δώσαμε (μάλλον: τους αφαιρέσαμε) τα υλικά.

Τα υλικά της γνώσης και της πειθαρχίας, της κριτικής σκέψης και της αυτοκριτικής, τα υλικά μιας γενικότερης θεώρησης του κόσμου που υπάρχει πέρα και άσχετα από εμάς τους ίδιους, που υπάρχει και με άλλους που έχουν κι εκείνοι δικαιώματα• τα υλικά ενός κράτους δικαίου. Από ένα σημείο και μετά, τα παιδιά μας έγιναν ανάπηρα. Με πολλά πτυχία για τα οποία πληρώσαμε ή απειλήσαμε ή ψηφίσαμε εμείς ώστε να μην σημαίνουν τίποτα, με πολλές απαιτήσεις για τις οποίες τα εκπαιδεύσαμε εμείς, με πολλά δικαιώματα που επινοήσαμε εμείς γι’ αυτά».

Όποιος έτυχε να γνωρίσει τον Νικόλαο Μιχαλόπουλο ως άνθρωπο, ως οικογενειάρχη, ως δάσκαλο, γνωρίζει πως ο ίδιος, όπως και η σύζυγός του η φιλόλογός Αγγελική Κιουρτζή, χρησιμοποίησαν σε όλη τους τη ζωή τα «καλύτερα υλικά». Για αυτόν τον λόγο, το κενό που άφησαν πίσω τους είναι δυσαναπλήρωτο.

Βλέποντας τους παλιούς συμμαθητές μου σήμερα να θυμούνται τις νουθεσίες του νοσταλγικά, τους γιους του να κοσμούν το ελληνικό πανεπιστήμιο με το ήθος του, αισθάνομαι ότι το νενομισμένο ευχαριστώ δεν θα ήταν ποτέ αρκετό ώστε να εκφράσει την ευγνωμοσύνη όλων μας για το έργο ΖΩΗΣ ενός ανθρώπου που «θεολογούσε» στην πράξη και άφησε πίσω του στην Καβάλα και σε όλους εμάς μια τεράστια κληρονομιά. Το παράδειγμά του.
Αιωνία του η Μνήμη

Θόδωρος Αντωνιάδης
Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Φιλολογίας Α.Π.Θ.

Προηγούμενο άρθροΜακάριος Λαζαρίδης: «Α.Ο.Ζ. και υφαλοκρηπίδα μόνα θέματα των διερευνητικών επαφών»
Επόμενο άρθροΠαρακολούθησε την λειτουργία ψέλνοντας και συνάντησε φορείς ο Μακάριος Λαζαρίδης στην εκκλησία του Αγίου Ανδρέα